okuduğunu anlamak

• türkiye'de inanılmaz hızla büyüyen bir sorun haline gelmiş eylem.
  
  okuduğunu anlamaktan kastım anadilde yazılmış herhangi bir yazıyı okumak ve anlayamamak.
  
  misal servise bir ürün verirken not bırakıyorsunuz "y'sini değiştirmeyin y'si şu anda benim için önemli, eğer y değişmeden tamir olmayacaksa hiçbir şeye dokunmadan aynen geri verin çünkü y'nin değişmemesi önemli"
  
  ürün hazır diye gidiyorsunuz. o da ne y değişmiş. soruyorsunuz.
  -not yazmıştım okumadınız mı?
  +okuduk abi.
  - ne yazıyordu notta.
  +y'yi değiştirmeyin yazıyordu abi ama y'yi değiştirmeden yapamazdık.
  - peki notun hepsini okudunuz mu?
  +okuduk abi. y'yi değiştirmeden tamir olmayacaksa hiç işlem yapmayın yazıyordu ama y'yi değiştirmeden tamir edemezdik.
  - ben de onu tahmin ettiğim için y'yi değiştirmeden tamir olmayacaksa hiç işlem yapmayın yazdım yazdım.
  + ama abi y'yi değiştirmezsek tamir olmazdı.
  
  eğer devam etsem sabaha kadar bu böyle gidecek. çok basit bir şey yazmıştım. eğer y'yi değiştirmeden tamir olmayacaksa tamir falan etme aleti geri bana ver.
  
  hadi bu gariban muhtemelen düzgün bir eğitim almadı. onun için çok vurmayalım kendisine.
  
  okumuş etmiş, üniversite mezunu ya da öğrencisi insanların olduğu bir forum. bir soru soruyorum.
  
  soru: arkadaşlar bir arkadaşıma x almam lazım. x'i istanbulda nereden alırım? bu konularda hiç bilgim yok. yardımcı olur musunuz?
  
  cevap 1: x güzeldir. tavsiye ederim.
  
  cevap 2: x ben de kullanıyorum çok memnunum.
  
  cevap 3: x'in kalitesi biraz düştü bence y'lere bak daha çok seversin.
  
  ben: arkadaşlar arkadaşım x istiyor. ona alacağım nereden alabilirim?
  
  cevap 4: siktir et x'i. ben z kullandım. fiyat performans daha iyi.
  
  böyle yüzlerce cevap geldi bir kişi de demedi ki x'i şuradan alırsın. arada girdi yaptım yaptım yok. millet alakasız alakasız cevaplar veriyor.
  
  bilmiyorum belki de okumama durumu vardır. yani ben cevap yazdıklarına göre otomatik olarak soruyu okuduklarını varsaydım ama belki de soruyu okumayıp sadece x kelimesini görüp cevap yazıyor insanlar. o da başka bir vahim durum gerçi.
  
  sonra dikkat ettim mesajlarda bile durum böyle. mesajlarda bile insanlar okuduğunu anlamıyor. bir mesaj taş çatlasın 20-30 kelimeden oluşsun. yahu bak neredeyse 40 yaşına gelmiş adam kendi anadilinde 30 kelimelik mesajı okuyup anlamıyor. teknik bir konu değil günlük sohbetten bahsediyorum.
  
  ya kimse okumuyor ya da inanılmaz bir okuduğunu anlamama salgını var. her halükarda durum bence korkunç.
  
  sözlükteki editlere de bakın. genelde yazdığı entrydeki şeyi birebir açıklayan editler çok sık oluyor. adam yukarıda yazmış işte bir şeyler, sonra muhtemelen okumayan ya da okuduğunu anlamayan dallamalar adamı bunaltmış mesajlarla adam entry'i aynı şekilde açıklayacak bir açıklama giriyor. bu sözlükte çok sık karşıma çıkıyor.
  
  allasen okuyun abi. dinleyin. eğer okumadıysanız okumayın çok mühim değil de cevap verince okuduğunuzu varsayıyoruz.
  
  eğer okuduğunuzu anlayamıyorsanız o durum nasıl düzelir onu hiç bilmiyorum. 30 yaşını geçmiş insanlara okuduğunu anlama dersi falan verilmez artık bu yaştan sonra bence.
• sözlükte çok var bunun örneği. hem okumuyor hem okusa bile anlamıyor hem de ahkam kesiyor.
  
  (bkz: kizimin fistigini ellemedim diyen sozluk yazari)tabii öncesinde boşanmak başlığında olan ve dün debe'ye ve ekşi şeyler'e giren entry ile ilgili bir şeyler yazıyorsunuz:
  
  - evlilikleri süper giderken kadın birden "boşanalım" demiş ve evi terk etmiş. sonra adam hakkında çocuklarını taciz ettiği iddiasında bulunmuş. diyorsunuz ki bu işler öyle birden olmaz. çeşitli soru işaretleri var.
  
  mesaj geliyor:
  
  - bir insana pedofil iftirası atmak çok kötü bir şey.
  
  - adam kendi kızının özel bölgesine "fıstık" demiş bir entry'de, bunun hiç de normal görünmediği ve bu işte bir iş olduğunu söylüyorsunuz.
  
  mesaj geliyor:
  
  - alt tarafı dört yaşında çocuğa demiş, kocaman kızlara dememiş. gayet normal bence. biz de büyüklere söylüyoruz krem falan sürerken "fıstık" diye bahsediyoruz oradan.
  
  laaaan? yani buna artık yorum yapmıyorum cidden.
  
  bu tarz mesaj atanları başlığa yönlendiriyorum. "başlık orada, buyurun fikrinizi yazın" diyorum. açıkladığım bir şeyin açıklamasını yapmak biraz saçma geliyor çünkü. üstelik bir tane de değiller. hangi birine açıklayacaksın? kaldı ki kimseye açıklama borçlu değilim. bi zahmet herkes kendi anadilini öğrensin. anadilinde okumayı yazmayı söksün. "fıstık" kremlemeyi biliyor, iki lafı bir araya getiremiyor. ilginç bir vaka.
• günümüzde okur-yazarlık hakkında çıkan istatistikler gibi ayrı bir kategoride istatistiğe ihtiyacı olan 'alan'.!
  
  %99 oranında okur yazarlığın olmuş kime ne; bu yüksek orandaki kişi okuduğunu anlayamadıktan sonra? ne kadar basit "hade lann" denircesine bir mevzuu değil mi?
  öyle değil işte...
  
  - sebestian çaylar soğudu be oğlum.!
• yetenektir
• söz konusu duyuru, tebliğ, genelge olduğunda insanın kendisinden şüphe etmesine neden olan hadisedir.
• zor iştir..
  okuyunca anladım sanarsınız..sonra yorum yapar, zırvalarsınız, kimse de sizi durduramaz.. (bkz: okuduğunu anlamamak)
• (bkz: okudugumuzu anladik mi)
• herkesin her okuduğunu anladığı varsayımı, maalesef okuduğunu anlama yetkinliği olan kişilerde bir bias'tır. bu durum özellikle kanın kaynadığı gençlik dönemlerinde insanları büyük hayal kırıklıklarına sürükleyebilir ve hırçınlığa neden olabilir.
  
  durum aslında aşağıdaki tabloda apaçık.
  
  https://www.oecd-ilibrary.org/…omponent/4459d32d-en
  figure 4.18. share of individuals lacking basic skills by age groups
  
  bu gerçekle hareket edilmesi gerekiyor. ülkenin %40'ı temel yetkinliklerden yoksun. geri kalanı da ne halde tahmin etmek serbest.
  
  hakikaten doğayı var olduğu gibi kabul ede ede bu ülke marcus aurelius yaptı hepimizi. ne diyordu haşmetlü imparatorumuz kendine aldığı notlarda:
  
  "
  (...)
  
  utanmaz birisi seni rencide ettiğinde kendine şunu sor: "dünyada utanmazların bulunmaması mümkün mü?" mümkün değil. o halde mümkün olmayan bir şeyi isteme. çünkü bu adam dünyada bulunması gerekli olan utanmazlıklardan birisi. güvenilmez bir düzenbaz ya da yanlış yapan herhangi birisi için de aynı tavrı takın. böyle insanların var olmamasının mümkün olmadığını hatırlamak, seni onlara karşı daha merhametli kılar.
  
  (...)
  
  eğitimsiz birisinin eğitimsiz birisi gibi davranmasında ne gibi bir kötülük ya da tuhaflık olabilir ki? o insanın bir hata yapmamasını umduğun için aslında kendini suçlaman gerek. çünkü başlangıçta bu kişinin bir hata yapacağını anlama yetisine sahiptin. bunu unutan sen, onun hata yapmasına şaşırıyorsun."
• çoğu kişinin başaramadığı. zeka, algılama, düşünme en önemlisi çalışan bir beyin gerektirir. aslında bunun daha da fenası okuduğunu anladığını sanmak. insanı gerizekalı konumuna düşürür.
• (uzun bulanlar sadece son paragrafı da okuyabilir.)
  
  sözlukte kadın olmak zor mu değil mi konusunun malzeme edildiği başlık. ben dün bir gözlemde bulundum. bu gözleme yaşanan her şeyi malzeme etmek de dahildi ve yine şaşmıyor.
  
  üzerime aldığım kısımları cevaplayayım.
  
  o başlıkta "mesaj alımını kapatmak zorunda değilim sen mesaj atmamak zorundasın." yazanlar vardı. buna ancak rahatsız oluyorsan mesaj alımını kapatman lazım denir. bu durumda ben okuduğumu anlamamış olmuyorum. beni eleştiren yazar burayı atlamış veya okudğunu anlamamış oluyor.
  
  o başlıkta var olanı değiştirmenin mümkün olmayacağı "orgazm olmak başlığına mı yazacaksın? yaz elbette. ama mesaj gelmesin diyorsan engelleyeceksin. çünkü gelir. yazarlar. burası bunu yazmak için beklemene bile gerek olmayan hesapların parayla satılabildiği bir yer." ve "yani sen zaten mesaj geleceğini bilerek yazıyorsun, e bunun içinde taciz edeni sapığı vs. illa ki olur. ne bekliyorsun yani?" denilerek açıklandı. eleştiren yazar ya atlamış ya da okuduğunu anlamamış. dünyanın en özgür ülkesinde sosyal medya kullanıyor da olsanız "sosyal medya bir çöp olduğu için" kadına bakış açısı istediğiniz kadar mükemmel olmaz. avrupa'nın göbeğinde de mini etek giydiği zaman taciz edilen çıkar.
  
  denmiş ki "ay bana mesaj yazıyor, çok rahatsızım gibi bir anlama gelecek hiçbir şey yok ortada."
  
  yoo var. mesaj alımını bu yüzden kapattım erkeklerin ilgisinden bunalıyordum yazan çıktı mesela dün. bunun tartışmasının yapılması bile sosyal medyanın ne olduğunun anlaşılmadığını gösterir. (belki bu yüzden hayatınızı burada yaşıyorsunuzdur?) çünkü burada her tip insan olur. ilgi çekmek isteyen de, kendini kısıtlayan da, kafasına göre trollük yapan da... hepsi.
  
  yine denmiş ki "üç alternatif var,
  ya okuduğunuzu anlamıyorsunuz.
  ya okumadan yorum yapmak cahilliğinden muzdaripsiniz.
  ya da sözlüğün “kadınlara saldırarak prim toplama” bugını keşfetmişsiniz."
  
  okuduğunu anlamayan bence ben değilim. bu yüzdendir ki sosyal medyanın ne olduğunu anlatmam gerekti.
  okumadan yorum yapma cahilliği içinde bulunan da ben degilim, kendisi. çünkü erkeklerin ilgisinden bunalıyordum yazan yazarı okumamış.
  kadınlara saldırarak prim toplama derdinde de değildim. aksine, bunun lafının edileceğini bildiğim için dünkü yazıma şunu ekledim:
  
  "bu entrye sitem olarak kadının en büyük düşmanı yine kadındır gibi eleştiriler olacaktır ama bu da benim umurumda değil. çünkü düşmanlık bir durum yok ortada. sadece gözlemlediğim bir şeyi paylaşıyorum. diyorum ki ben bu durumu samimi bulmuyorum. yazabilirim değil mi? bunun düşmanlıkla ilgisi yok?"
  
  eleştirdiğim yazar ya kendi deyimiyle, bunu da okumamak gibi bir cahillik içine girmiş ya da okuduğu halde anlamamış.
  
  ben bir gözlem yaptım. bu algoritma büyük oranda çalışıyor.
  1) en fazla yazılan başlıklarda anket ve ilişkiler mutlaka olacak
  2) haber, gündeme ilişkin siyaset, eğitim, bilim gibi konulara daha az entry girilmiş olacak.
  
  bu iki şartı aynı anda taşıyan yazarların sosyal medyada kadın olmak zor, değişsin şu lanet olası bakış açısı diyerek tamamen boş bir şekilde yakındığını gorebilirsiniz. ben sözlükte kadın olmak başlığında bunu denedim. çalıştı.
  
  şimdi ne olacak? ya söz konusu yazarın bu okuduğunu anlamama eleştirisi yarınki debe listesinde, ya da bu eleştiriler de "başka bir entry konusu" yapılacak. yine bir şikayet, yine bir sinir harbi. dün boşuna "yakınır gibi görünmeyin. malzeme lazım size." diye yazmadım... gün içindr ayağı taşa takılsa gelip yazan, hayatını neredeyse burada yaşayan yazarlar bunu da yazar çünkü.
  
  bu arada isterseniz bunu da yapabilirsiniz. eleştirmek kimsenin haddine değil, dilerseniz günlük gibi kullanın. ama bir gözlem yaptıysam bunu paylaşmam da bana engel değil. bunun okuduğunu anlamamakla, kadınlara saldırarak prim toplamayla zerre ilgisi yok.
  
  prim kadınlara saldırarak toplanmaz. sözlükte kadın olmak başlığında araya "neredeyse kırk yaşına gelmiş yetişkin bir kadınım ve ister beğenin ister beğenmeyin bir hayatım var, bunun içinde seks de var." diye sıkıştırarak toplanır :)