the waste land

• çorak ülke / thomas stearns eliot
  
  1922
  
  `nam sibyllam quidem cumis ego ipse
  oculis meis vidi in ampulla pendere,
  et cum illi pueri dicerent: sibulla ti thelis;
  respondebat illa: apothanein tehelo.' (1)
  
  ezra pound için
  il miglior fabbro (2)
  
  i. ölülerin gömülüşü
  
  nisan en zalim aydır, gövertir
  leylakları ölü toprakta, yoğurur
  anılarla istekleri, uyarır
  uyuşuk kökleri bahar yağmuruyla.
  kış, sıcacık tuttu bizi, örter
  toprağı unutkan karla, sürdürür
  kısır bir hayatı kuru köklerle.i
  yaz şaşırttı bizi, starnbersee'ye gelince
  deli bir sağnakla; sığındık sıra kolonlara,
  derken yeniden güneş, uzandık hofgarten'a,
  birer kahve içip konuştuk bir saat kadar.
  bin gar keine russin, stamm' aus litauen, echt deutsch. (3)
  ve çocukluğumuzda, arşidüklerde kalırken,
  yeğenimgillerde, kızakla gezdirirdi beni,
  ve ben korkardım. ama o, marie, derdi,
  sıkı tutun marie! ve yamaçtan kayardık.
  dağlardaysan, orada özgür bulursun kendini.
  çoğu geceler okurum, kışın da güneye giderim.
  
  hangi kökler kavrar, hangi dallar bezer
  buradaki taş yığınını? ey insanoğlu
  bunu bilemez, sezemezsin, çünkü bildiğin yalnız
  bir kırık putlar yığınıdır ki güneşte kavrulur
  ve ona ne ölü ağaç gölge, ne cırcırböceği erinç,
  ne de kuru taş su sesi verir. yalnız
  burası gölge, altı bu kızıl kayanın,
  (sığın gölgesine bu kızıl kayanın),
  ve ben öyle bir şey göstereceğim ki sana,
  ne seni durmadan izleyen sabahki gölgendir,
  ne kalkıp seni karşılayan akşamki gölgendir,
  sana korkuyu göstereceğim bir avuç tozda.
  
  frisch weth der wind
  der heimat zu
  mein irisch kind,
  wo weilest du? (4)
  
  "bana sümbülleri ilk verişin bir yıl önceydi,
  sonra sümbül kız koydular adımı."
  - ama döndüğümüzde, gün sonu, sümbül bahçesinden,
  kolların dolu, saçların ıslak, bir türlü
  konuşamadım, gözlerim de seçmedi, sanki
  ne diriydim, ne ölü, ne de bir şey biliyorum,
  sırf bakıyordum ışığın gözüne, sessizlik.
  oed' und leer das meer. (5)
  
  madam sosostris, şu ünlü falcı,
  iyice üşütmüştü kendini ama
  en akıllı kadın diye bilinir avrupa'da
  elinde bir deste hayın kağıtla. işte, dedi,
  senin kağıdın, boğulmuş finikeli gemici,
  (şu inciler onun gözleriydi bir zamanlar, bak!)
  işte belladonna, kayalıkların ecesi,
  durumların ecesi.
  işte üç değnekli adam, işte çarkıfelek,
  ve işte tek gözlü tüccar, bu kağıda gelince,
  bu boş kağıt, tüccarın sırtındaki şeydir,
  onu da görmem yasaktır. peki nerede
  asılmış adam! suda ölümden sakın.
  kalabalıklar görüyorum halka olmuş yürüyor.
  falınız tamam. sayın mrs. equitone'u görürseniz,
  deyin ki yıldız falını kendim getiririm:
  öyle zamandayız ki su uyur düşman uyumaz.
  
  düşçül kent,
  kirli sisi altında bir kış sabahının,
  bir kalabalık aktı londra köprüsünden, sürüyle,
  ummazdım, ölüm çökertsin insanları sürüyle.
  duyulan, kesik ve seyrek, iç çekişlerdi,
  ve gözleri kendi adımlarındaydı her adamın.
  aşıp tepeyi aktılar king william caddesinden
  saint mary woolnoth kilisesine, kulede çan
  ölü bir sesle tınlarken son vuruşunda dokuzun.
  bir tanış görüp durdurdum haykırarak, "stetson!
  "sen ha! gemilerdeki yoldaşım benim, mylae'de!
  "şu ceset, bıldır diktiydin ya bahçene,
  "filiz verdi mi? bu yıl durur mu çiçeğe?
  "yoksa o beklenmedik don bozdu mu tarhını?
  "öyleyse uzak tut köpeği, insanların dostudur,
  "yoksa tırnaklarıyla kazıp çıkarır gene!
  "sen! hypocrite lecteur! - mon semblable, - mon frère!" (6)
  
  ii. bir satranç partisi
  
  kadının koltuğu, yaldızlı bir taht gibi,
  çil çil yansıdı mermerde ve ayna
  - destekleri salkımlı asmalarla bezenmiş
  birisinden bir altın küpidon baka kalmış,
  (biri de gizlemiş gözlerini kanadıyla) -
  çiftleyip alevlerini yedi kollu şamdanın
  yansıttı ışığı masanın üzerine, tam da
  yükselirken mücevherlerinin parıltısı
  öbek öbek atlas döşeli kutulardan;
  fildişi ve renkli camdan şişeciklere,
  tapasız, sinmiş acayip, sentetik parfümleri,
  macun, toz ya da sıvı - bunalttı, şaşırttı
  ve boğdu duyuları kokularla; tedirgin olup
  pencereden gelen esinle, kokular yükseldi
  besleyerek upuzun alevlerini şamdanın
  ve savurdu dumanları bölmeli tavana,
  tedirgin edip desenlerini oymalı tavanın.
  geniş kızılağaç kaplama, renkli taşlarla çevrili,
  bakır kakmalı, bir yeşil, bir turuncu yanıyor
  ve bu içli ışıltıda oyma bir yunus yüzüyordu.
  antik şömine üstündeki tabloda anlatılan,
  sanki bir pencereydi ormana açılan,
  değişimiydi philomel'in, o barbar kralın
  onca zorladığı; ama bülbül kesilmiş orda,
  sarmıştı tüm çölü kirletilemez bir sesle,
  ve hala ağlıyordu ve dünya hala o yolda,
  "cik cik!" kös dinlemiş kulaklara.
  ve zamanın öbür solgun artıkları da
  anlatılmıştı duvarlarda; ısrarla bakan biçimler
  dört yönden sarkmış, eğilip susturuyordu odayı.
  sürüklendi merdivende adımlar.
  ocağın ışığında, fırçanın altında, saçları
  alevli oklar gibi dağılmış
  işıl ışıl konuşurken, artık zalimce susacaktı.
  
  "sinirlerim bozuk bu gece. çok bozuk. gitme kal.
  "bir şeyler anlat. neden konuşmazsın hiç. konuş.
  "ne düşünüyorsun? ne düşüncesi bu? ne?
  "ne düşünürsün böyle bilmem ki hiç. düşün bakalım."
  
  sanırım biz dönekler geçidindeyiz,
  ölü adamlar orda yitirmişti kemiklerini.
  
  "nedir bu gürültü?"
  eşikten esen yel.
  "peki ya bu gürültü? zoru nedir bu yelin?"
  hiçbişey gene hiçbişey.
  "bilmez
  "misin hiçbişey? görmez misin hiçbişey? hatırlamaz mısın
  "hiçbişey?"
  hatırlarım
  şu incilerdi adamın gözleri bir zamanlar.
  "diri misin, değil misin? hiçbişey yok mu kafanda?"
  ama
  o o o o şu şekispiyerimsi cümbüş-
  hem ne incelik
  ne yetkinlik
  "ne yaparım şimdi ben? ne yaparım ben?
  "öyleyse hemen fırlayıp sürterim sokaklarda,
  "saç baş darmadağın. peki ne yaparız yarın?
  "ve her günü tanrının?"
  sıcak su saat onda.
  yağmur varsa, kapalı bir araba saat dörtte.
  sonra bir el satranç oynayacağız,
  kapaksız gözlerimiz kısılmış, kulağımız kapıda.
  
  kocası terhis edildiğinde lil'e dedim ki -
  esirgemedim sözümü, hem yüzüne söyledim,
  vakit tamam, beyler, kapatiyoruz
  bak albert dönüyor, çekidüzen ver kendine biraz.
  bilmek ister n'aptın sana verdiği parayı,
  dişlerini yaptırman için. verdi, hem de yanımda.
  gel çektir tümünü, lil, güzel bir takım yaptır,
  inan ki, demişti, yüzüne bakasım gelmiyor.
  al benden de o kadar, dedim, albert'ciği düşün bir,
  dört yıldır askerdeydi, gününü gün etmek ister,
  bunu sende bulamazsa, başkaları var, dedim.
  ya, öyle mi dedi. olabilir a, dedim.
  o zaman bir kapı bulurum, dedi, ama açık konuşsana.
  vakit tamam, beyler, kapatiyoruz
  o işten hoşlanmasan da dayanmalısın, dedim.
  yok, yapamam, dersen, başkaları seçip kapar.
  albert çekip giderse, bilir miydim? deme sakın.
  utanmalısın, dedim, böyle yaşlı görünmekten.
  (oysa ancak otuz birinde.)
  elimden ne gelir, dedi, suratını asarak,
  hep aldığım o haplar, düşürmek için, dedi.
  (beş tane vardı, minik george'da az kalsın ölüyordu.)
  ezzacı her şey düzelir, dedi, ama nerde eski halim.
  sen eni konu aptalmışsın, dedim,
  ya albert rahat bırakmazsa, sil baştan, dedim.
  çocuk istemiyordun da niye evlendin?
  vakit tamam, beyler, kapatiyoruz
  neyse, albert geldi o pazar, sofrada sıcak domuz budu,
  yemeğe bırakmadılar beni, tatmalıymışım sıcacık -
  vakit tamam, beyler, kapatiyoruz
  vakit tamam, beyler, kapatiyoruz
  iğgeceler bill. iğgeceler lou. iğgeceler may. iğgeceler.
  haydi eyvallah. iğgeceler. iğgeceler.
  iyi geceler leydiler, iyi geceler sevimli leydiler,
  iyi geceler, iyi geceler.
  
  iii. ateş töreni
  
  irmağın tentesi çökmüş: damar parmaklarıyla
  son yapraklar kavrayıp gömülür ıslak setlere. yel
  arşınlar kavruk ülkeyi duyulmadan. su perileri gitmiş.
  nazlı thames, usulca ak, bitinceye kadar türküm.
  üstünde ne boş şişeler, sandviç kağıtları,
  ne ipek mendiller, karton kutular, izmaritler,
  ne de başka izi yaz gecelerinin. su perileri gitmiş.
  ve dostları, kent kodamanlarının aylak mirasçıları,
  gitmişler, adres filan bırakmadan.
  leman gölünün kıyısında oturdum da ağladım.
  nazlı thames, usulca ak, bitinceye kadar türküm,
  nazlı thames, usulca ak, sessiz ve kısadır sözüm.
  ama ansızın soğuk bir yel ve duyarım ardımda
  kemik takırtıları ve kikirdemeler, kulaktan kulağa.
  bir sıçan otların arasından usulca süzüldü
  yapış yapış karnını toprağa sürterek,
  avlanırken ben durgun sularında kanalın
  havagazı fabrikasının ardında, bir kış akşamı,
  aklımda kral kardeşimin uğradığı deniz kazası
  ve kral babamın ölümü, ondan önce.
  aşağıda ıslak toprakta çıplanmış ak gövdeler
  ve basık ve kuru tavanarasındaki kemikleri
  yıllardır takırdatan ayaklarıydı sıçanların.
  ama ben ardımdan, zaman zaman, duyarım
  korno-motor seslerini ki getirirler nasılsa
  sweeney'i mrs. porter'a baharda.
  ooo! dolunay doğup üstüne parlasın
  mrs. porter'la kızının
  onlar sodalı suda yıkar ayakların'
  et o ces voix d'enfants, chantant dans la coupole! (7)
  
  cik cik cik
  cık cık cık cık cık cık
  onca zorlanmış
  tereu (8)
  
  düşçül kent
  boz sisi altında bir kış öğlesinin
  mr. eugenides, izmirli tüccar,
  tıraşsız, bir cebi kuşüzümü dolu,
  cif londra: belgeler para ödenince,
  kaba bir fransızcayla, ne dersin, dedi,
  canon street otelinde öğle yemeğine,
  sonra hafta sonu tatiline metropole'de.
  
  erguvanımsı saatte ki bakışlar ve sırt
  doğrulur masadan ve insan makinesi bekler
  avara çalışan, bekleyen bir taksi gibi,
  ben tiresias, iki hayat arası bocalayan, kör,
  pörsük dişi memeli yaşlı adam, nasıl sezmem,
  erguvanımsı saatte, akşam saatinde ki çırpınır
  yuvaya doğru, gemicileri yuvaya getirir denizden,
  daktilo kız çay zamanı yuvada, sabah sofrasını tpolar,
  sobasını yakar, düzenler hazır yiyecekleri masada.
  pencerenin dışına korkusuzca astığı
  iç çamaşırları güneşin son ışınlarıyla yanar,
  ve yığılmış üstüne divanın (geceleri yatağı)
  çoraplar, terlikler, kombinezonlar, korseler.
  ben tiresias, pörsük hayvan memeli kocamışa yeter
  yeter de artardı bu sahne, gerisine gelince -
  yolu gözlenen konuğu bekledim ben de.
  adam, iğrenç suratlı bir gençtir, gelir,
  sıradan bir emlakçı katibi, küstah bakışlı,
  aşağı kesimden biri ki kurumlu hali sırıtır
  bir bradford milyonerinin ipek şapkası gibi.
  umduğu gibi, zaman en uygun zamandır,
  yemek bitmiş, kadın oyalamaya çalışır,
  istemese bile engel de olmaz kadın.
  ateşlenmiş ve kararlı, adam hemen saldırır;
  hiçbir engele rastlamaz yoklayan eller;
  karşılık mı bekler adamdaki kör gurur,
  kayıtsızlığı da hoş karşılar.
  
  (ve ben, tiresias, önceden acısını çekmiş
  aynı yatak-divanda oynanan oyunların,
  ben ki thebai surlarına sırtımı dayamış,
  yürümüşüm safında en aşağılık ölülerin.)
  adam son bir öpücüğe daha kıyar,
  el yordamıyla iner ışıksız merdiveni.
  
  kadın döner, bir an pencerede görünür,
  sanki habersizdir aşığının gittiğinden,
  kafasından puslu bir düşünce geçer:
  "neyse bu da bitti, iyi ki bitti hem."
  bir gün gelir düşer de yosma kadın
  yalnızken gene dolanırsa odasında,
  eli saçlarına gider kendiliğinden
  ve bir plak koyar gramafona.
  
  "sulardaydım, bu ezgi çalındı kulağıma"
  ve strand boyunca, queen victoria caddesine dek.
  kent, ey kent! arasıra duyarım
  lower thames caddesinde bir meyhaneden
  bir mandolinin hoşa giden dertlenişini
  ve öğle yemeğindeki gürültüsüyle sohbetini
  balıkçıların ki orda yaşar duvarlarında
  magnus martyr kilisesinin,
  büyülü görkemi iyon beyazıyla altın renginin.
  
  irmağın terlediği
  yağ ve katran,
  mavnalar sürüklenir
  alçalan sularda,
  al yelkenler
  dopdolu
  yelle, yelpirder koca serende.
  mavnalar yıkar
  sürüklenen paraketeleri
  varırlar aşağı greenwich'e
  köpekler adasından ileri.
  weialala leia
  wallala leialala
  
  elizabeth'le leicester
  çekilen kürekler,
  teknenin kıçı
  yaldızlı deniz kabuğu
  al ve altın,
  sert soluğanlar
  yıkadı kıyıları,
  güneybatı yeli
  çan seslerini
  ak kulelerin
  weialala leia
  wallala leialala
  
  "tramvaylar tozlu ağaçlar.
  highbury'denim. richmond'la kew idi
  beni mahveden. bir kanodaydı, dapdar,
  richmond'un yanında kaldırdım dizlerimi."
  
  "moorgate'in gediklisiyim ve gönlüm
  kırık dökük. her şey olup bitince
  ağladı adam ve sözerdi 'yeni bir yarın'.
  ses etmedim. nemeydi benim gücenme."
  
  "margate kumsalındayım.
  bağlayamam ki
  hiçbir şeyi hiçbir şeyle.
  ucu kırık turnakları kirli ellerin.
  benim halkım gönülsüz halk, ummaz ki
  hiçbir şey."
  la la
  
  sonra vardım kartaca'ya
  
  yanıyor yanıyor yanıyor yanıyor
  ey tanrım sen kurtar beni
  ey tanrım sen kurtar
  
  yanıyor
  
  iv. suda ölüm
  
  fenikeli phlebas, öleli iki hafta olmadan
  unuttu martı çığlıklarını, soluğanları
  ve kâr ile zararı.
  bir akıntı, deniz altında,
  sıyırdı kemiklerini fısıltılarla. yüksele alçala
  yeniden yaşadı evrelerini yaşlılığıyla gençliğinin
  kapılırken burgaçlara.
  yahudi ol, olma
  sen, ey çarkı çevirirken yelden yöne bakan!
  düşün phlebas'ı, o da yakışıklı ve boyluydu eskiden.
  
  v. gök gürültüsünün dedikleri
  
  vurunca meşale kızıllığı terli yüzlere
  inince dondurucu sessizlik bahçelere
  başlayınca can çekişme taşlık ülkede
  bağıranlar ve ağlayanlar
  mapusane ve saraylar ve yankıması
  gök gürlemesinin, bharda, uzak dağlarda
  o adam ki yaşıyordu, şimdi ölüdür
  bizler ki yaşıyorduk, şimdi ölüyoruz
  sabrımız tükenmiş
  
  burada su yok yalnız kaya var
  kaya ve susuzluk ve kumlu yol
  yol döne döne tırmanıyor dağlara
  dağlar ki sırf kaya, su yüzü görmemiş
  su olsaydı durup içerdik birer birer
  kayalar arasında kim durur, kim düşünür
  ter kupkuru, ayaklarsa kuma gömülü
  hiç olmazsa su olsaydı arasında kayaların
  ki ölü dağın çürük dişli ağzıdır, tüküremez
  kişi burda dikilemez, oturamaz, yatamaz
  üstelik sessizlik de yok bu dağlarda
  ama kuru kısır gök gürlemesi var, yağmursuz,
  üstelik çile yerleri de yok bu dağlarda
  ama asık mor suratlar sırıtır ve hırlar
  çatlak duvarlı evlerin kapılarından
  su olsaydı
  kaya olmasaydı
  kaya olsaydı ama
  su da olsaydı
  ve su
  bir pınar
  bir gölcük kayalar arasında
  hiç olmazsa su sesi olsaydı
  değil ağustosböceği
  ve türküyen kuru otlar
  ama bir su sesi kayalardan
  şakırken yalnızgezer ardıç kuşu orada çamlarda
  şıp şıp şip şıp şıp şıp
  ama ne gezer su
  
  kimdi o üçüncü, hep yanında yürüyen?
  sayınca bir sen varsın, bir de ben
  ama ne zaman uzayıp giden ak yola baksam
  birisi daha var daima yanında yürüyen
  akıyor sanki boz harmanisiyle, kukuletalı,
  bilemem artık erkek mi, kadın mı
  - ama kimdir öbür yanında yürüyen?
  
  yücelerden gelen şu ses de nedir
  anaların yaktığı ağıdın mırıltısı,
  nedir şu kukuletalı insan yığını, kaynaşır
  sonsuz ovalarda, tökezler çatlak toprakta,
  ki kuşatılmış dümdüz bir ufukla yalnız,
  hangi kenttir şu dağların üstündeki
  çatırdı ve sessizlik ve patlamalar erguvan gökte
  yıkılan kuleler
  kudüs atina iskenderiye
  viyana londra
  düşçül
  bir kadın uzun kara saçlarını gerdi eliyle
  ve zırıldattı tellerinde bir ezgiyi
  ve bebek yüzlü yarasalar erguvan ışık içre
  islık çaldılar ve kanatlarını çırptılar
  ve kara bir duvardan aşağı sarktılar başaşağı
  ve havada tepetaklaktı kuleler
  çalarak hatırlatan çanları ki saatleri vurur
  ve boş sarnıçlarla kör kuyulardan yükselen türküler.
  
  dağlar arasındaki bu kokmuş çukurda
  solgun ayışığında, otlar türkü yakıyor
  çökmüş mezarlar üzre, kilise avlusunda
  bomboş bir kilise, yelin cirit attığı,
  cam çerçeve yok, kapı gıcırdar durur,
  kuru kemikler incitmez ki kimseyi.
  sırf bir horoz kurulmuş çatı direğine
  ku ku riku ku ku riku
  bir şimşeğin yalazında. sonra çileyen bir bora
  yağmur getiren.
  
  ganj cılızlaşmıştı ve bitkin yapraklar
  yağmur bekliyordu, kara kara bulutlar
  yığılırken çok uzaklarda, himalayalarda.
  cengel sinmiş, kamburlaşmıştı sessizce.
  derken konuştu gök gürültüsü
  
  da
  
  datta: verdiğimiz nedir?
  dostum, tutkuyla titremekte yüreğim,
  bir anlık kapılışın korkunç ataklığı,
  ki bir sakınganlık çağı da onaramaz bunu,
  bununla ama sırf bu tutkuyla varolduk
  ve bu, ne ölüm ilanlarımızda izlenebilir
  ne iyiliksever örümceğin sardığı anılarda
  ne de mühür altında, sıska dava vekili kırar
  bomboş odalarımızda
  
  da
  
  dayadhvam: duydum anahtarlar
  bir kez döner kapıda, ve yalnız bir kez döner
  düşünürüz anahtarı, herkes kendi zindanında
  düşünmekte anahtarı, bir zindanı onar herkes
  ancak akşam saatinde, göksel söylentiler
  bir an için umutsuz bir coriolanus yaratır
  
  da
  
  damyata: tekne yanıtladı
  neşeyle, yelken ve kürekte usta ellere
  deniz durgundu, yüreğin yanıtlayacaktı
  neşeyle, çağrılsaydı bir, usulca atarak
  altında yoklayan ellerin
  
  oturmuş kıyıda
  avlanıyordum, ardımda çorak düzlükler,
  topraklarımı işleyebilecek miyim hiç olmazsa?
  londra köprüsü yıkılıyor yıkılıyor yıkılıyor
  pi s'ascose nel foco che gli affina (9)
  quando fiam uti chelidon - ey kırlangıç kırlangıç (10)
  le prince d'aquitaine à la tour abolie (11)
  bu parçalarla yıkıntılarımı payandaladım
  ya, siza uyarım öyleyse. hieronymo delirdi gene.
  datta. dayadhvam. damyata. (12)
  shantih shantih shantih (13)
  
  t.s. eliot,
  çeviren: "eliot" suphi aytimur,
  "t.s. eliot / çorak ülke, dört kuartet ve başka şiirler", adam yayınları.
  
  (1)
  sibyl'i cumae'de kendi gözlerimle gördüm
  cam bir kavanoz içinde yaşıyordu,
  oğlanlar sorunca, "sibyl ne oldu?"
  yanıtı hep şuydu, "ölümü özlüyorum."
  petronius'dan
  satiricon, bölüm 48
  (çevirenin notu: sibyl'e (kahin kadın) sonsuz hayat verilmiştir ama sonsuz
  gençlik değil. yüzyıllar boyu kocadıkça gövdesi küçüle küçüle bir çekirge
  kadar kalır. daha da büzülecek ama ölemiyecektir. yani hem zamanın, hem de
  doğum-ölüm-yeniden doğum halkasının dışına itilmiştir.)
  
  (2) daha iyi usta
  
  (3) hayır rus değilim, litvanyalıyım, alman kökenli.
  
  (4)
  dağlarından yurdunun
  yel eser serin serin
  irlandalım, çocuğum
  gurbet elde neylersin?
  r. wagner (tristan ile isolde)
  
  (5) boş ve ıssız gene deniz.
  r. wagner (tristan ile isolde)
  
  (6) sen! dönek okur! - benzerim, kerdeşim benim!
  c. baudelaire
  
  (7) ve ey çocuk sesleri, kubbelerde çınlayan!
  verlaine
  
  (8) tereu: bülbül sesine öykünmede kullanılır.
  tereus: philomel'i kirleten kral.
  
  (9) sonra kendilerini arıtan alevlere daldı.
  dante, araf
  
  (10) ne zaman kırlangıç gibi olacağım.
  pervigilium veneris
  
  (11) aquitane prensi yıkık kulede
  gerard de nerval
  
  (12) ver. duyuları paylaş. denetle.
  upanishad'dan
  
  (13) barış. barış. barış.
• haddime olmadan ben de nacizane bir çevirisine koyuldum,
  henüz ilk bölüm bitti, tamamladıkça diğer bölümleri de koyacağım.
  
  i. ölülerin gömülüşü.
  nisan, ayların en zalimi,
  ölü toprakta leylakları doğuran,
  anılarla arzuları yoğuran,
  uyandıran bahar yağmuruyla ölü kökleri.
  kış sıcak tuttu bizi, örtülü
  kayıtsız bir karla, azıcık da olsa
  bir yaşamla besledi.
  sağanakla gelişi starnbergersee’ye yazın
  şaşırttı bizi; sığındık revaklara.
  ve gün açınca gittik hofgarten’a
  ve kahve içtik, lafladık.
  bin gar keine russin, stamm’ aus litauen, echt deutsch.
  arşidüklerde kalırken çocukluğumuzda,
  kuzenim kızakla gezdirirdi beni,
  korkardım. marie, derdi
  marie sıkı tutun, gidiyoruz. giderdik.
  dağlarda insan özgür hissederdi.
  okurum çok zaman geceleri, kışın da güneye göçerim.
  
  hangi kökler tutunur, hangi dallar büyür bu taşlıkta? ademoğlu
  bilemezsin, tahmin bile edemezsin,
  ki tek bildigin gün ışığında yok olan suretlerdir,
  ki ona ne bir ölü ağaç gölgesini verir, ne cırcır böcekleri huzur,
  ne de bir kuru taş su sesi, yalnız
  yalnız bu kızıl kayanın gölgesi,
  (gel sen de sığın bu gölgeye)
  öyle bir sey ki sana göstereceğim,
  ne sabah güneşinde peşine takılan gölgeye benzer,
  ne de aksam güneşinde karşılayan seni,
  sana bir avuç toprakta korkuyu gösterecegim.
  
  frish weht der wind
  der heimat zu
  mein irisch kind,
  wo weilest du?
  
  "bir yıl evvel bana sümbülleri vermiştin,
  o gündür bana sümbüllü kız diyorlar"
  -gün bitip de döndüğümüzde sümbül bahçesinden,
  konuşamadım, ve göremedim,
  ne ölü ne diriydim anlayacağın,
  hiç bir şeye vakıf değildim,
  yalnız bakıyordum ışığın geldiği yere,
  sessizliğe. oed' und leer das meer.
  
  meşhur falcı, madam strosis,
  üşütmüştü kendini ya,
  yine de en bilge kadın diye bilinir avrupa'da. dedi ki bana,
  elinde bir deste lanet kağıtla, işte,
  seçtiğin kart, boğulan fenikeli denizci,
  (bak! şuradaki inciler de onun gözleriydi.)
  işte belladonna, kayalıkların hanımı,
  ve durumların.
  işte asaların üçlüsü, işte feleğin çarkı,
  işte tek gözlü tüccar, ve bu boş kart,
  gösterir tüccarın sırtında taşıdığını,
  ki bana gösterilmemiştir. yok kartlarınızda
  asılmış adam. suyla ölmekten korkunuz.
  kalabalıklar görüyorum, halka olmuş yürüyorlar.
  teşekkür ederim. şimdi görürseniz sevgili mrs. equitone’u deyin ki,
  falı ben kendim getireceğim,
  insan ihtiyatlı olmalı bugünlerde.
  
  hayali kent,
  bir kış sabahının boz sisi altında,
  londra köprüsünden bir kalabalık akti ki, öyle çok
  düşünmemiştim ölümün mahvettiği insanlar olsun böyle çok.
  kısa ve seyrek iç çekişleri, soluk vermeler,
  herkes kendi ayak uçlarına bakıyordu.
  saint mary woolnoth kilisesinin saati, ölü bir sesle
  son olarak dokuzuncuya vurduğunda,
  tepeyi aşıp king william caddesine aktılar.
  derken bir tanıdığı gördüm, durdurup haykırdım “stetson!
  “mylae seferinde birlikteydik gemilerde!
  “hani şu ceset, geçen sene bahçene gömmüştün,
  “filizlendi mi, çiçek açacak mı bu sene?
  “ani donla kırıldı mı yoksa?
  “köpeği oradan uzak tut madem, çünkü dosttur insana,
  “tırnaklarıyla kazar çıkarır yine yerinden!
  “sen! hypocrite lecteur! -mon semblable, -mon frere!
• t s eliot'un 1922'de yayınlanan beş bölümlük şiiri. şairin en ünlü şiiri olmasına rağmen başyapıtı kabul edilmez. eleştirmenlere, hoca tayfasına göre batının büyük şehirlerinde yaşayan modern insanların parçalanmış ve yabancılaşmış yaşantılarını anlatır. oysa sembolik bir dil ve evrensel bir kavrayışla yazıldığı için herkes istediği gibi yorumlamakta özgürdür. kendi yorumumdan bahsetmiciim, çok utanç verici çünkü. neyse, muhteviyatında çok fazla gönderme, batı ve doğu mitolojisinden çok fazla alıntı olduğu için araştırılarak okunması beğeni düzeyini arttıracaktır ve nisan en zalim aydır.
  
  bu arada meraklısına ecevit'in de bir waste land çevirisi bulunmaktadır.
• şiirin türkçe'sine aşağıdaki linkten ulaşılabilir:
  
  http://epigraf.fisek.com.tr/index.php?num=3
  
  ve ben öyle bir şey göstereceğim ki sana,
  ne seni durmadan izleyen sabahki gölgendir,
  ne kalkıp seni karşılayan akşamki gölgendir,
  sana korkuyu göstereceğim bir avuç tozda.
  
  (bkz: kara kule) (bkz: dark tower)
• modern siirin baslangıcı ve anlasılması cok zor bir şiirdir. eger anlamak icin turkcesini okuyayayım derseniz pek tavsiye etmem. benim bulabildigim bir kitap suphi aytimur tarafından cevrilmis, adam yayınlarından cıkmıstır ve tek kelime ile berbattır. nereden bulundugu anlamadıgım kelimelerle ve bir cok yanlıslıklarla dolu bir ceviridir. en guzel hali ingilizce halidir.
  
  halk arasında yanlış bilinen bazı bilgileri düzeltmek amacı ile,ts eliot ingiliz degil amerikalıdır, ancak egitiminin bir kısmını ingiltere'de aldıgı ve ingiliz sairlerden, ozellikle de ezra pound'dan cok etkilendigi icin siirleri ingiliz siiri gibi algılanmıstır. aslında tamamen yeni bir akımın sairi, modernismin baslangıcını yaptıgı icin iki tarafa da pek yakın sayılmaz.
  
  siirin orijinal halinde eliot bir cok dip not koymustur, eger onlarsız okursanız siir anlamsız gelecektir. bu cok guzel siiri hakkıyla okumak ve sonra da hungur hungur aglamak istiyorsanız, the hearth anthology of american literature ismindeki kitabı tavsiye ederim. eliot'un koydugu dipnotlara ilaveten ayrıntılı acıklayıcı dip notlar vardır.
• her tarafi gondermelerle; atiflarla dolu bir $iirdir. verdigi sayisiz ayarlari anlayabilmek icin deli gibi kasmak, ara$tirmak gerekebilir. ingiliz edebiyati ogrencilerinin cogunu bu $iiri incelettirmeden mezun etmezler bi de.
• bi dönem çorak ülkenin tanınmamış bi şair olan madison cawein'in bi eserinden aşırıldığı ileri sürülmüş. bu konuda çok az kanıt varmış ve iki eser çok farklıymış. eliot da bu suçlamaların üzerine şunları söylemiş: ''toy şairler taklit eder, olgun şairler çalar; kötü şairler aldıklarını bozar, iyi şairlerse güzelleştirir.''
• t. s. eliot bu siiri hayran oldugu ezra pound´a adamis.
  
  433 satirdan olusan bu siir 1922 eseri. yayinlanmadan önce yapilan kisaltmalari da pound´un tavsiyesi üzerine yapmis sair.
  
  eliot siirinde bircok siirsel ve dinsel kaynaktan aldigi eserleri isliyor, örnegin william shakespeare, richard wagner, antik efsaneler ve incil gibi.
• robert browning'in childe roland to the dark tower came şiriyle birlikte stephen king'in kara kule serisine ilham kaynağı olan şiirdir. serinin ikinci kitabının da adıdır yanlış hatırlamıyorsam.
• kitapçıda bir özel basımını gördüm ve fark ettim ki yayımlanışının 100. yılındayız.
  gürültüsü olacaktır.
  olsun.
  cevat hoca'nın çevirisiyle iyi şeyler baskısı kadar güzel az "şey" vardır hayatta.
  le prince d'aquitaine à la tour abolie.
  
  edit: imla